कोशी प्रदेश, नेपालको पूर्वी भूभागमा अवस्थित एक सुन्दर र समृद्ध प्रदेश हो, जहाँ हिमालयका उचाइदेखि तराईको समतल क्षेत्रसम्म फैलिएर थुप्रै पर्यटकीय स्थलहरू छन्। यहाँको प्राकृतिक सौन्दर्य, धार्मिक आस्था, सांस्कृतिक विविधता र ऐतिहासिक महत्त्वले यो प्रदेशलाई पर्यटकहरूको लागि मनाेरम गन्तव्य बनाएको छ।
यस प्रदेशका १४ जिल्लामध्ये यहाँ प्रमुख पर्यटकीय स्थलहरूको परिचय प्रस्तुत गर्दैछौं, जसले आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकहरूलाई आकर्षित गरिरहेका छन्।
१. पाथीभरा देवी मन्दिर, ताप्लेजुङ
कोशी प्रदेशको पूर्वी भागमा अवस्थित ताप्लेजुङ जिल्लाको पाथीभरा देवी मन्दिर धार्मिक आस्थाको केन्द्र हो। हिन्दू धर्मावलम्बीहरूको लागि महत्वपूर्ण तीर्थस्थल मानिने यो मन्दिर मनमोहक हिमालयन दृश्यले घेरिएको छ। प्रत्येक वर्ष हजारौं श्रद्धालु दर्शनका लागि पुग्छन्। पाथिभरा माता संग आशीर्वाद माग्न जाने दर्शनार्थीकाे घुईचाे लाग्छ । यहाँ नेपाल बाहिर भारतीय पर्यटक धेरै आउछन् ।
२. कन्याम चियाबगान, इलाम
इलामलाई नेपालको चिया राजधानी मानिन्छ। कन्याम लगायत इलामका विभिन्न क्षेत्रहरूमा फैलिएका चियाबगानहरूले पर्यटकलाई हराभरा पहाड र चियाको मिठास अनुभव गराउँछन्। साथै, इलामको प्रसिद्ध सूर्याेदय र सूर्यास्त हेर्ने स्थल श्रीअन्तुले यहाँको सुन्दरता थपेका छन्। यहाँ पुगेर प्राय पर्यटकले तस्बिर कैद नगरि फर्किदैनन् । इलामकाे पर्यायवाची नै चिया भएको छ । यसले स्थानीयकाे आय आर्जनमा समेत महत्त्वपूर्ण टेवा पुगेकाे छ । सूर्यकाे सितल उदय हेर्न श्री अन्तु एकदमै प्रख्यात छ ।
३. बराहक्षेत्र, सुनसरी
धार्मिक रूपमा महत्वपूर्ण मानिने बराहक्षेत्र हिन्दू तथा किरात धर्मावलम्बीहरूको साझा तीर्थस्थल हो। सुनसरी जिल्लामा अवस्थित यस स्थानमा प्रत्येक वर्ष माघ महिनामा ठूलो मेला लाग्ने गर्छ। यहाँको धार्मिक महत्त्व र सांस्कृतिक विविधता पर्यटकहरूको आकर्षणको केन्द्र हो। यस्तै साउनमा बाेलबम जाने गर्दछन् । याे क्षेत्र हिन्दुहरूकाे पवित्र तिर्थस्थल हाे । यहाँ हरेक हरेक १२ वर्षमा कुम्भ मेला लाग्ने गरेकाे छ । यहाँ नेपालका प्रथम जगत गुरु बाल सन्त माेहनसरण देवाचार्यकाे आस्रम समेत रहेकाे छ । उहाँले नेपालमा मात्रै कुम्भ लाग्ने नेपाल भारतका प्रख्यात धर्म गुरु संग बहस गरेर नेपाल लाई हिन्दु धर्मकाे पर्यटन क्षेत्र आकर्षित गराउदै आएका छन् । यही क्षेत्र किराँत सब्यता पहिचान खुवालुङ पनि रहेका छन् । यस्तै धरान रहेकाे बुढा सुब्बा दन्तकाली पिण्डेश्वर मन्दिर पनि पर्यटककाे गन्तव्य भएको छ ।
४. भेडेटार, धनकुटा
धनकुटाको भेडेटार क्षेत्रले पर्यटकलाई सौर्यास्त तथा सौर्योदय हेर्न उपयुक्त स्थान प्रदान गर्दछ। यहाँको शान्त वातावरण र हरियाली पर्यटकलाई आकर्षित गर्दछ। भेडेटार आसपासको गाउँ क्षेत्रले पनि सांस्कृतिक अनुभव प्रदान गर्छ। यहाँ स्काई वाक, नमस्ते झरना रहेकाे छ । धनकुटा एबाेकाडाे, सुन्तला, टमाटर, अदुवा अलैंची लगायत खाद्यान्न उत्पादनमा गरेर स्थानीय कृषककाे आम्दानी गरि सार्वजनिक जिवनमा महत्त्वपूर्ण टेवा पुगेको छ । यस्तै छिन्ताङ भगवती मन्दिर पनि एक महत्त्वपूर्ण तीर्थस्थल हाे । यस्तै नाम्जे हाेमिस्टे पनि पर्यटककाे लागि महत्त्वपूर्ण गन्तव्य मानिन्छ । यहाँ रहेकाे आत्माघरकाे अवलाेकन गर्न थुप्रै पर्यटक पुग्ने गरेका छन् ।
५ . मकालु–बरुण राष्ट्रिय निकुञ्ज, संखुवासभा
संखुवासभामा रहेको मकालु–बरुण राष्ट्रिय निकुञ्ज जैविक विविधता र वन्यजन्तुको संरक्षणमा महत्वपूर्ण छ। यस निकुञ्जमा हिमाली वन्यजन्तु, दुर्लभ चराचुरुङ्गी र वनस्पतिहरू पाइन्छन्। साथै, यहाँको मकालु हिमाल सगरमाथापछि विश्वकै दोस्रो अग्लो शिखर हो।
७. नाम्चे बजार, सोलुखुम्बु
सोलुखुम्बुको नाम्चे बजार शेर्पा संस्कृति र सगरमाथा ट्रेकिङको मुख्य केन्द्र हो। पर्यटकहरूले यहाँ शेर्पा संस्कृतिको अवलोकन गर्न पाउँछन्। हिमाली वातावरण, हिमालयन दृश्यावलि र साहसिक ट्रेकिङले नाम्चेलाई विश्वप्रसिद्ध बनाएको छ।
८. ह्यात्रुङ झरना, तेह्रथुम
तेह्रथुम जिल्लामा अवस्थित ह्यात्रुङ झरना नेपालकै अग्लो झरना हो। प्रकृतिप्रेमीहरू र साहसिक पर्यटकहरूका लागि यो आकर्षक गन्तव्य हो। झरनाको वरिपरि हरियाली र पहाडी वातावरणले मन लोभ्याउँछ।
९. राजारानी पोखरी, मोरङ
मोरङको लेटाङ नगरपालिकामा रहेको राजारानी पोखरी धार्मिक तथा प्राकृतिक सौन्दर्यले भरिपूर्ण स्थल हो। यहाँ हिन्दू धार्मिक अनुष्ठानहरू प्रचलित छन् भने पोखरीको शान्त वातावरणले पनि पर्यटकलाई तान्छ। याे ठाउँ सुनाखरी फूलको राजधानी समेत मानिन्छ ।
निष्कर्ष
कोशी प्रदेशका यी प्रमुख गन्तव्यहरूले प्राकृतिक सौन्दर्य, धार्मिक महत्त्व र सांस्कृतिक वैभवलाई संगमित गरेका छन्। प्रदेश सरकारले पर्यटन प्रवद्र्धनमा लगानी र पूर्वाधार विकासलाई जोड दिँदै आएका छन्। आगामी दिनमा कोशी प्रदेश नेपालका प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्यमध्ये एक बन्ने अपेक्षा गरिएको छ। पर्यटन वर्ष २०२५ घाेषणा गरेर अघि बढेको सरकारले अहिले पर्यटन संग सम्बन्धित तालिम गाेष्ठि सेमिनार गरेर प्रचारप्रसारमा समेेत ध्यान दिईरहेकाे छ ।
