नेपालको हिमाली सौन्दर्यले भरिपूर्ण ताप्लेजुङको पाथीभरा क्षेत्र प्राकृतिक रूपमा अनुपम छ। यो स्थान धार्मिक दृष्टिकोणले अत्यन्तै पवित्र मानिन्छ, तर यसका अतिरिक्त यहाँको मौलिक संस्कृति, जैविक विविधता, र प्राकृतिक भू-बनावटले यसलाई झनै महत्वपूर्ण बनाएको छ। तथापि, पछिल्लो समय यहाँका केही स्थानीय बाठाटाठाहरुको मिलेमतोमा भएको व्यापारिक हस्तक्षेपले यस क्षेत्रको मौलिकता मास्ने खतरा बढ्दै गएको छ।
लालिगुराँस र रेड पाण्डाको बासस्थान संकटमा
पाथीभरा क्षेत्र नेपालकै महत्वपूर्ण पर्यावरणीय सम्पदामध्ये एक हो। यहाँ फुल्ने हजारौं वर्ष पुरानो राष्ट्रिय फूल लालिगुराँस मात्र नभएर संसारबाट लोप हुन लागेको दुर्लभ रेड पाण्डा लगायतका वन्यजन्तुहरू पनि छन्। लालिगुराँसको घना जंगल प्राकृतिक सौन्दर्य मात्र होइन, जैविक विविधताको संरक्षणका लागि पनि अति आवश्यक छ। तर, धार्मिक तथा पर्यटकीय विकासको नाममा गरिएका अनियन्त्रित निर्माण कार्यहरूले यी दुर्लभ प्रजातिहरूको बासस्थान नष्ट गर्दै लगेको छ।
धार्मिक आस्थाको व्यवसायीकरण
पाथीभरा देवीको दर्शन सजिलो छैन, त्यो कठिन हुनुपर्छ भन्ने परम्परागत धारणा छ। धार्मिक रूपमा पनि कठिन यात्रा गर्ने क्रममा भक्तजनहरूले आफ्नो श्रद्धा र भक्ति अझ प्रगाढ बनाउने मान्यता रहिआएको छ। तर, अहिले कतिपय व्यक्तिहरूको मिलेमतोमा सहज पहुँचको नाममा अनावश्यक निर्माण, सडक विस्तार, होटल–लजको अतिक्रमणजस्ता गतिविधि भइरहेका छन्, जसले मूल पाथीभरा क्षेत्रको मौलिक स्वरूप नै धमिल्याइरहेको छ।
स्थानीय स्वार्थ र मनपरी विकास
अधिकांश योजनाहरू जनसरोकारभन्दा पनि केही स्थानीय बाठाटाठाहरूको स्वार्थमा केन्द्रित छन्। पर्यटन विकासको नाममा अनियन्त्रित सडक विस्तार, जथाभावी संरचना निर्माण, र जंगल फँडानी जस्ता कार्यले स्थानीय प्रकृति नै ध्वस्त पार्ने खतरामा छ। वास्तवमा, यो परियोजनाहरू जनताको हितका लागि भन्दा पनि सीमित व्यक्तिहरूको व्यापारिक फाइदाका लागि मात्र अघि बढाइएको छ।
के गर्न सकिन्छ?
१. नियन्त्रित विकास: पाथीभरा क्षेत्रको विकास गर्दा त्यसको मौलिकता, जैविक विविधता, र धार्मिक मूल्यमान्यतासँग समझौता गर्न नहुने।
2. प्राकृतिक संरक्षण: लालिगुराँसको जंगल र वन्यजन्तुको संरक्षणलाई प्राथमिकता दिइनुपर्छ। अनियन्त्रित पर्यटनले ती सबैलाई खतरामा पार्ने भएकाले यसको दीर्घकालीन असरबारे गम्भीर छलफल हुनुपर्छ।
3. व्यापारीकरण रोक्ने पहल: धार्मिक आस्थालाई व्यवसायीकरण गर्दै केही व्यक्तिले मात्र फाइदा उठाउने गलत प्रवृत्तिलाई निरुत्साहित गर्न जनचेतना फैलाउनुपर्छ।
4. सन्तुलित पूर्वाधार: आवस्यक पूर्वाधार निर्माण गर्दा वातावरणीय प्रभाव अध्ययन गरी न्यूनतम क्षति हुने तरिकाले मात्रै अगाडि बढाइनुपर्छ।
निष्कर्ष
पाथीभरा क्षेत्र धार्मिक आस्था, प्राकृतिक सम्पदा, र सांस्कृतिक महत्त्वको अनुपम संयोजन हो। यसको संरक्षण हाम्रो कर्तव्य हो। केही व्यक्तिहरूको नाफामुखी सोचका कारण यो क्षेत्र नष्ट हुने हो भने हामी भावी सन्ततिहरूलाई ऐतिहासिक सम्पदा गुमाएर जान बाध्य बनाउनेछौं। त्यसैले, अनियन्त्रित हस्तक्षेप रोक्न, प्राकृतिक सौन्दर्यलाई जोगाउन र धार्मिक आस्थालाई व्यापारिक लाभभन्दा माथि राख्न सबैले पहल गर्न आवश्यक छ।
पाथीभरा प्रकृतिसँगै रहोस्, नाफाखोरहरूको स्वार्थको सिकार नबनोस्!
